Over een zingende papegaai

Plaats: een restaurantje in Alajuela, Costa Rica.

Tijdstip: lunchtijd.

Datum: een week voor kerstmis 2009.

Overige bijzonderheden: geen.

Over een paar uur vlieg ik naar Bolivia. Daar gaat een Nederlandse vriend van mij met een Boliviaanse trouwen. Mucha fiesta dus, maar vliegen op een lege maag is net zo erg als een avondje TROS. Vandaar dat ik een berg rijst, bonen, vlees en salade bestel. De ober zet de TV op het officiële middagnieuws. Er is deze week een competitie voor de best zingende papegaai van Costa Rica. De winnaar is het beest dat het complete refrein van het nummer Torero van zanger Chayanne kan zingen (voor de niet-kenners: Chayanne is de Latijns-Amerikaanse dansvariant van Michael Jackson).

De papegaai herinnert mij aan een financiële workshop voor Boliviaanse NGO’s, twee maanden eerder. Op de bonte avond werden de traditionele dansen afgewisseld met een optreden van een rockband. Deze was samengesteld uit administrateurs en boekhouders van onze partnerorganisaties. Het Engels van de zanger was net zo fonetisch als de papegaai uit de vorige alinea. Het Chinese restaurant annex zalencentrum met één zaal barstte uit zijn voegen op  Smookonduwoddu van Deep Purple, Aikenkednosetisfeksiun van de Rolling Stones en Awonaholjorrèèèn van The Beatles. Dat laatste nummer had niet gehoeven, want ik ben geloof ik de enige persoon op aarde die een gruwelijke hekel aan The Beatles heeft: kleutermuziek voor volwassenen.

Ik werk nu een jaar in Nicaragua. In deze periode ben ik voortdurend heen en weer geslingerd tussen de eenvoud en complexiteit van dit land en ontwikkelingswerk. Dit vraagt om wat voorbeelden. Winkelen is vrij eenvoudig: in sommige winkels koop je niet wat je wilt, maar wat er voorradig is. En dit is meestal niet mijn kledingmaat. Een ander voorbeeld van eenvoud vormen de auto’s. In Nicaragua zijn de beste en nieuwste auto’s van zakenmensen, ambassademedewerkers en expats. De laatste auto’s zijn te herkennen aan het MI-nummerbord van Misión Internacional. De rest van het Nicaraguaanse wagenpark bestaat uit Lada’s, the one-and-only Datsuns, Geely’s uit China en allerlei andere Aziatische merken met volslagen onbekende modellen. Aan veel van deze auto’s mankeert wel iets: ze rammelen, ze stinken, er zitten deuken in en de verlichting doet het niet goed of is verkeerd afgesteld. Populair zijn auto’s die eenvoudig en goedkoop te repareren zijn. Dit doet me denken aan dwergauto’s uit de jaren ’50 en ’60 (zie ook www.dwac.eu). Tijdens de wederopbouw in Europa werden vele Heinkels, Messerschmitts, BMW Isetta’s, Biscuters en vele andere merken geproduceerd: kleine, functionele auto’s met een maximum laadvermogen van twee personen, een baby en wat boodschappen. Alles werd teruggebracht tot de essentie en daardoor waren ze uitermate geschikt om zelf te onderhouden. Dit vindt mijn vader nog steeds. Vanaf begin jaren ’80 heeft hij er al vele opgeknapt. Geheel tegen het Kyoto-protocol in, maar wel verschrikkelijk leuk.

Aan de andere kant is er de complexiteit van Nicaragua. Een leuk voorbeeld is het achtuurjournaal: de eerste 10 minuten worden standaard ingeruimd voor reportages over het ondertekenen van nieuwe hulpprogramma’s. Het andere wereldnieuws bestaat in Nicaragua uit de goede samenwerking met Cuba, Venezuela en Rusland. Naast deze vriendendiensten vindt president Daniel Ortega dat rijke landen de morele plicht hebben om zoveel mogelijk hulp aan Nicaragua te geven. De rest van zijn politiek bestaat uit zijn streven naar een lokale versie van een socialistische staat. Het fundament is het verschrikkelijk actuele gedachtegoed van generaal Augusto Sandino, die in de jaren ’20 en ’30 van de vorige eeuw politiek actief was. Zijn 18 meter hoge beeld (11 keer de lengte van Sandino (1,63 meter)) heeft als fundament de bunker waar eind jaren ’70 dictator Somoza zijn duistere praktijken organiseerde. Nu is het een mooi uitzichtpunt over de stad.

Nog een voorbeeld: in het straatje van mijn kantoor staan een paar overheidsgebouwen. Naast de voordeur van één van die kantoren hangen enkele A4´tjes met het gezicht van ene Eduardo Montealegre (oftewel Edward Blije Berg, oftewel de Nicaraguaanse Mark Rutte). Opschrift: “Gezocht. Zou jij op deze dief stemmen?” Een teken aan de wand. Kortom, het duurt nog wel even voordat het land in de vaart der volkeren mee zal gaan.

Onze ontwikkelingsorganisatie probeert hier wat aan te doen, via het hoofdkantoor in Nederland en de acht regionale kantoren in het buitenland. Het werken in het buitenland heeft vele voordelen: onze partners zitten om de hoek en de communicatie een stuk gemakkelijker. De kunst is om toch voldoende afstand tot de partners te bewaren. We zeggen altijd dat ontwikkelingswerk niet gemakkelijk is. Is dat zo? Moeten we het misschien niet makkelijker maken? Op het eerste gezicht boeken duidelijke en heldere zaken de meeste successen: of het nu gaat om de muziek van The Beatles, dwergauto’s of de fascinatie voor een zingende papegaai. Of De Prijs van een Slecht Geweten van Arend Jan Boekestijn. Geweldig boek, maar daarover schrijf ik de volgende keer.

Terwijl ik dit stukje schrijf, importeer ik een illegale kopie van de grootste hits en video’s van Vicente Fernández in mijn iPod. Evenals de producten van Apple zijn de eenvoudige liedjes van deze Mexicaanse ranchera-grootmeester een commercieel succes. Kijk maar eens op http://www.youtube.com/watch?v=x07SLQtlypo. Als ik verdwaal in de complexiteit van ons werk, zoek ik de eenvoud van Vicente op en weet ik dat alles goed komt. Ooit.