Zondag 19-9-2010
Sinds twee maanden werk ik op het regionale kantoor van de ontwikkelingsorganisatie ICCO in La Paz, Bolivia. De afgelopen tijd heb ik geprobeerd mijn draai te vinden in dit land. When in Bolivia, do as the Bolivians do. Vandaar dat ik gisteravond met twee vrienden ben uitgegaan. Deze keer naar het Hard Rock Café in het centrum van La Paz. Dat wil zeggen, een namaakversie van de originele Hard Rock Cafés, die in iedere grote stad ter wereld te vinden zijn. Ontwikkelingslanden zoals Bolivia zijn uitermate creatief in het namaken van spullen: ik heb al een paar goedkope nagemaakte Lacoste en Tommy Hilfiger polo-shirts, een nieuwe Boliviaanse frisdrank heet Coca Colla (met dubbel L) en gisteren heb ik drie seizoenen van Miami Vice, een politieserie uit de jaren ’80, op DVD gekocht. 75 Afleveringen voor omgerekend USD 10. Misschien niet zoals het hoort, maar het is niet gemakkelijk om principieel te blijven als het om geld gaat. Ontwikkelingswerkers zijn soms net gewone mensen.
Laat in de middag ga ik naar een muziek- en dansparade in de buurt. De hoofdstraat is afgezet en de dansgroepen en fanfares in klederdracht zetten hun beste beentje voor. De deelnemers worden door het publiek van veel bier voorzien. Na verloop van tijd worden de noten valser en dansen steeds meer mensen uit de maat. Tussen de kleurige jurken, bolhoedjes en indiaanse gelaatstrekken val ik behoorlijk op in mijn Lacoste-poloshirt en met mijn Armani-zonnebril.
Maandag 20-9-2010
Een Nederlandse collega van mij en ik zijn bezig met het aanvragen van een verblijfsvergunning. Enkele vereisten zijn een officieel Spaanstalig contract, gelegaliseerd en voorzien van stempels van het Boliviaanse consulaat in Den Haag, een rapport van Interpol dat aantoont dat we niets op onze kerfstokken hebben, een medisch certificaat en kopieën van de statuten van ICCO. Dit moet allemaal gelegaliseerd en officieel gestempeld worden. Ontwikkelingslanden hebben vaak een uitgebreide bureaucratie: dit levert inkomsten en banen op. Voor mijn collega en mij leidt dit tot ritjes van het kastje naar de muur.
Als het goed is, krijgen we over anderhalve maand onze verblijfsvergunning. Eigenlijk vallen alle procedures behoorlijk mee, als je deze vergelijkt met de alle eisen waaraan buitenlanders moeten voldoen om een verblijfsvergunning in Nederland te krijgen. We spreken na jaren werken in Latijns Amerika goed Spaans. Echter, Bolivia heeft nog 35 andere officiële talen, waaronder aymara. Deze talen worden vooral door de oorspronkelijke of inheemse bevolking gesproken en lijken in de verste verten niet op Spaans. Sinds president Evo Morales (zelf van inheemse afkomst) aan de macht is, is het voor ambtenaren min of meer verplicht om aymara te leren. Gelukkig blijft een dergelijke inburgeringscursus ons bespaart. Uiteindelijk is inburgeren iets wat je ZELF moet doen.
Dinsdag 21-9-2010
ICCO & KerkInActie hebben een aantal jaren geleden de eerste stappen genomen naar een andere manier van werken: in plaats van alle besluiten over projecten en programma’s vanuit Nederland te nemen, willen we meer gebruik maken van de kennis uit de ontwikkelingslanden zelf. Dit is niet meer dan logisch: mensen uit de regio zijn vaak veel beter in staat om te bepalen wat goed is voor hun land dan wij Nederlanders. In Nederland accepteren we ook niet teveel bemoeienis van buiten, bijvoorbeeld door de Europese Unie. Daarom hebben ICCO & KerkInActie regionale raden in het leven geroepen. Zij geven onze organisatie advies over de koers. Vanuit de regionale kantoren monitoren wij de lopende projecten en onderhandelen we met partnerorganisaties over nieuwe projecten. Op deze kantoren werken, naast een paar Nederlanders, voornamelijk mensen uit de regio. Zo komen mijn collega’s uit Bolivia, Peru en Brazilië: een leuke mix van nationaliteiten, accenten, talen en gebruiken. Na enkele jaren in Spanje, Costa Rica, Peru, Nicaragua en nu Bolivia te hebben gewoond, wordt voor mij het begrip nationaliteit steeds relatiever. Maar daarover dadelijk meer.
Woensdag 22-9-2010
Ik krijg een mailtje van een collega uit Nederland met de vraag of ik voor de IKON-radio dit dagboek wil inspreken. De eerste stap op weg naar mijn bekende Nederlanderschap. Ik probeer me in te denken wat de luisteraar interessant kan vinden, terwijl deze over de A2 rijdt, aan het ontbijt zit of in bed ligt. Op zondag komt dit dagboek op de radio, dus laat ik het even over voetbal hebben. In Bolivia is het niveau van de nationale competitie niet erg hoog. Dit in tegenstelling tot het nationale voetbalstadion in La Paz, dat op ruim 3.600 meter hoogte ligt. De ijle lucht was de voornaamste oorzaak van de sensationele 6-1 overwinning van Bolivia op Argentinië in april vorig jaar. De FIFA probeert al jarenlang internationale wedstrijden in La Paz te verbieden, wat natuurlijk tegen het zere been van Bolivia is.
Het was bijzonder om het WK vanuit het buitenland te volgen. Na mijn jaren in het buitenland zegt nationaliteit mij niet meer zo veel: het is puur toeval in welk land je geboren bent. Daarnaast zijn chauvinisme en nationale trots mij vreemd. Daarover had ik vandaag een interessant lunchgesprek met een vriendin: mijn stelling is dat je per definitie niet trots kunt zijn op iets wat je niet zelf gepresteerd hebt of waar je zelf geen invloed op hebt. Vandaar dat ik het onzin vind om trots te zijn op je eigen land of op zoiets als het bereiken van de finale door het Nederlands elftal. Misschien ben ik wel een te nuchtere Nederlander.
Donderdag 23-9-2010
Sinds enkele dagen woedt er in Bolivia een nieuwe politieke discussie: president Evo Morales wil een antiracismewet invoeren. Ter informatie: in Bolivia zijn veel tegenstellingen tussen de arme inheemse en de rijke blanke bevolking. Verwijten, racistische en discriminerende opmerkingen vliegen dagelijks over en weer. Daar wil Evo Morales nu wettelijk iets aan doen. Een algemeen ingeburgerde term voor de inheemse bevolking als cholo (of chola voor vrouwen) zou volgens het wetvoorstel plotseling discriminerend zijn. Maar dit is niet alles: volgens dezelfde wet kunnen media worden aangepakt als een geïnterviewde via deze kanalen een discriminerende opmerking maakt. Dit heeft natuurlijk direct gevolgen voor de onafhankelijkheid van de media. Ook internationale organisaties als Verslaggevers Zonder Grenzen roeren zich stevig in het debat.
Ik ben benieuwd wat voor gevolgen een dergelijke wet in Nederland zou hebben: de NOS, TROS of dagbladen kunnen dan vervolgd worden door justitie als iemand een discriminerende opmerking over bijvoorbeeld Marokkanen maakt.
Vrijdag 24-9-2010
Sinds Evo Morales de scepter zwaait, is de olie- en gassector (een zeer belangrijke inkomstenbron) genationaliseerd. De overheidsinkomsten zijn daardoor flink gestegen en dit is een van de oorzaken dat Bolivia een flinke sprong gemaakt heeft op de rangschikking van rijke en arme landen. In het zuidwesten van het land liggen grote zoutvlakten. Deze bevatten een enorme voorraad lithium en dit is weer een belangrijk bestanddeel van batterijen, bijvoorbeeld van mobiele telefoons. Oftewel, een nieuwe bron van inkomsten voor Bolivia. Naast de formele economie bestaat er een grote grijze en zwarte sector. Om deze tegen te gaan, bestaat er een bijzonder fiscaal systeem: bij iedere legale koop kun je een factuur vragen. Aan het einde van iedere maand lever je deze facturen in bij je werkgever. Als je verhoudingsgewijs voldoende belasting betaald hebt via je consumptie, betaal je geen extra loonbelasting. Mijn salaris loopt via Nederland, dus ik heb er geen last van. Maar vaak vraag ik facturen voor vrienden of collega’s die er wat tekort komen. En zo kan ik weer met een gerust hart naar de zwarte markt. Of toch niet?
Wolt 